1

Tôi sinh ra ở miền sông nước Giang Nam, nơi giao thoa giữa hiện đại và quá khứ. Khi tôi chào đời thì triều đình đã sụp đổ, nhưng cha tôi từng làm quan dưới triều cũ.

Ông nửa muốn theo kịp thời thế, không cho mẹ bó chân tôi, lại nửa vướng vào tiết tháo của kẻ sĩ, liền định hôn sự cho tôi với con trai nhà họ Hứa, gia đình từng cùng ông làm quan.

Năm tôi 13 tuổi, cha đến Thượng Hải một chuyến, từ đó nhà tôi càng thêm khắt khe về quy củ. Tôi phải học mọi lễ nghi của một tiểu thư khuê các.

Mẹ tôi khuyên nhủ:

“Đàn ông lo việc ngoài, đàn bà giữ việc trong, từ xưa đến nay vẫn thế. Con chỉ cần nghe lời, sau này con biết chăm sóc Hứa công tử thì cả đời sẽ an yên.”

Tôi ngoan ngoãn gật đầu, nhưng nửa tâm trí lại vướng vào những câu chuyện trong sách của cha. Tôi vẫn thắc mắc không biết Phàn Gia Thụ và Phượng Hỉ cô nương liệu có được một kết cục tốt đẹp hay không.

Tiếc thay, những cuốn sách ấy về sau không còn    trong nhà tôi.

Đến tuổi hai mươi, tôi chuẩn bị lấy chồng. Nhưng Hứa Gia Phong nhất quyết không chịu trở về.

Anh ta gửi về một bức thư dài, lên án hôn nhân sắp đặt là cổ hủ, lạc hậu, là gông cùm trói buộc cả một đời người. Cuối thư, anh thẳng thừng yêu cầu hủy hôn.

Mẹ tôi vì chuyện đó mà đổ bệnh. Cha tôi và Hứa lão gia giận dữ không thôi.

Chỉ có Hứa phu nhân nắm tay tôi, dịu dàng bảo:
“Con ngoan, con hãy đi đón nó trở về. Nó chưa từng gặp con. Chỉ cần gặp con, nhất định nó sẽ thích con.”

Tôi xấu hổ cúi đầu. Tôi biết rõ mấy đứa nha hoàn sau lưng gọi tôi là “tiểu thư bánh bao”, trắng trẻo, mềm mại, tính tình thì hiền lành, dễ bắt nạt.

Nếu tôi phản kháng, thì mẹ sẽ buồn, còn tôi sẽ phải học thêm học những lễ nghi mà mình chẳng hề thích. Nên tôi thà cứ giả vờ ngoan ngoãn cho yên chuyện.

Nhưng trong lòng, tôi vẫn nén một hơi chưa kịp thở ra.

Cũng nhờ sự “quyết liệt” của Hứa Gia Phong, tôi mới có cơ hội được bước chân vào Thượng Hải.

2

Ngày tôi đến, Hứa Gia Phong không ra đón, chỉ sai một nha hoàn đến tiếp.

Tôi ngồi trên chiếc xe kéo, ngẩn ngơ nhìn cảnh Thượng Hải mà trước nay chỉ thấy trong sách vở: những chuyến xe điện chạy dọc đường ray, những cô gái trong tranh quảng cáo mặc váy áo táo bạo, ngay cả mấy cậu bé bán báo cũng toát lên vẻ mới mẻ.

Vú Ngô vội đưa tay che mắt tôi:

“Tiểu thư, không nên nhìn mấy người đó, thật chẳng biết xấu hổ gì cả.”

Hóa ra là mấy cô vũ nữ tan ca, chưa kịp thay xiêm y mà rảo bước ngang qua phố.

Vú Ngô là người mẹ tôi cử theo hầu, cũng là bà vú dạy dỗ tôi từ nhỏ. Mẹ và vú Ngô đều lo tôi bị lây nhiễm thói xấu của chốn phồn hoa. Bà che mắt tôi, nhưng trong lòng tôi lại lén nghĩ đến Hứa Gia Phong.

Trước kia, ấn tượng của tôi về anh ta rất mơ hồ. Tôi chỉ biết mình phải gả cho anh ta. Nhưng bức thư dài kia khiến tôi bắt đầu chờ mong: anh ta giống như những thanh niên tiến bộ trong sách, dám phản kháng hôn nhân sắp đặt.

Đáng tiếc, Hứa Gia Phong chưa từng để tâm đến  tôi.

Tôi đợi anh ta trong căn nhà đến rất khuya. Rồi anh ta bước vào, tay còn nắm chặt một cô gái.

Anh ta say khướt, chỉ vào tôi mà cười nhạo:

“Thấy chưa? Đây chính là cổ vật sống mẹ tôi chở từ quê ra, một con bé nhà quê vẫn còn tin vào cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy. Ở thành phố này thì tìm đâu ra nữa.”

Cô gái kia bật cười, vỗ nhẹ vai anh:

“Đáng ghét, cái miệng anh độc thật. Cẩn thận kẻo em gái nhỏ này khóc lóc đi méc cha mẹ anh, cắt đứt tiền tiêu thì lấy gì bao em? Em không đời nào chịu hầu hạ ông già khác đâu đấy.”

Nói xong, hai người cùng đi vào phòng.

Tôi chết lặng, tay chân lạnh toát. Trong những câu chuyện tôi từng đọc, thanh niên tiến bộ không bao giờ dùng tiền bao gái như thế.

Vú Ngô thương tôi, vừa xoa tay vừa khẽ an ủi:

“Đàn ông ra ngoài đều vậy cả thôi. Ngay cả lão gia ngày xưa cũng từng nuôi thiếp. Loại đàn bà không đứng đắn ấy, nhiều lắm cũng chỉ là chơi bời, không bao giờ có tư cách bước chân vào cửa chính.”

Tôi mấp máy môi muốn phản bác, lại chẳng biết nói thế nào. Những lời thề “một đời một đôi” chỉ có trong sách, còn lời dạy của mẹ thì vẫn vang bên tai: đàn bà phải biết nhẫn nhịn, ghen tuông là điều đại kỵ.

Đầu óc tôi rối bời, nhưng tay tôi không thể ngừng việc một người vợ hiền nên làm, nấu canh sườn hầm củ sen cho Hứa Gia Phong.

Củ sen tôi mang từ quê ra, chính tay phu nhân họ Hứa dặn, Gia Phong thích nhất loại sen bột này, nên bà ấy nhét nửa bao tải vào hành lý tôi.

Thế nhưng, bát canh để từ trưa đến tối, sáng hôm sau tôi lại thấy nằm trong thùng rác, chưa từng được anh ta đụng đến.

Đến ngày thứ bảy, số củ sen đã gần hỏng, lấm tấm đốm đen, tôi chỉ còn đủ để nấu thêm một lần cuối.

Trưa hôm ấy, người nhà báo tin: công tử đang dự tiệc ở bên ngoài, bỗng thèm bát canh đó, bảo tôi phải tự tay mang đến.

Vú Ngô mừng rỡ:

“Công tử cuối cùng cũng biết quý cơm nhà rồi. Tiểu thư, nhất định rồi cũng sẽ khiến cậu ấy yêu mến.”

Bà cẩn thận đi theo tôi, hai người nâng niu bát canh, cùng bước đến ngôi biệt thự kiểu Tây sang trọng có tên Lệ Cảnh Lâu.

3

Ngôi biệt thự có hai tầng. Ở dưới lầu, tôi nhìn thấy cả Hứa Gia Phong và cô gái hôm trước tên là Mary, ngoài ra còn có một đám thanh niên nam nữ tụ tập ồn ào.

Tôi đưa bát canh tới trước mặt anh ta, nhưng anh ta chỉ thản nhiên đặt sang một bên, rồi cười nịnh nọt với một người đàn ông trẻ tuổi khác:

“Lý thiếu gia, tôi đã nói rồi mà, chẳng qua chỉ là một con nhà quê lạc hậu. Giờ nhìn tận mắt thế này, ngài đã tin rồi chứ ?”

Người được gọi là “Lý thiếu gia” đẩy anh ta ra, đảo mắt nhìn tôi, cười đầy ẩn ý:

“Ồ, da dẻ cũng trắng trẻo đấy chứ. Uống rượu Tây mãi cũng chán, thỉnh thoảng thử chút rượu quê cũng thú vị. Cô nương, biết làm trò gì không? Biểu diễn cho anh xem, làm anh vui, anh sẽ để vị hôn phu này rước cô về, thế nào?”

Đến lúc này, tôi và vú Ngô mới hiểu ra, thì ra nơi này chính là chỗ Mary làm việc. Ngoài cô ta, còn có đủ loại “tiểu thư” mang tên Tây: Rose, Annie, Amy…

Vú Ngô tức đến phát run:

“Thiếu gia! Tiểu thư là vị hôn thê của cậu, sao có thể để người ta làm nhục như vậy!”

Bên cạnh có kẻ cười khẩy:

“Nhà các người gọi là tiểu thư, ở đây cũng gọi là tiểu thư, đều như nhau cả thôi, sao tính là làm nhục được chứ?”

Tôi lẳng lặng nhìn về phía Hứa Gia Phong, chờ xem anh ta sẽ làm gì. Thế nhưng rất lâu sau, anh ta mới cau có nói:

“Còn đứng ngây ra đó làm gì? Hiếm khi Lý thiếu gia để mắt tới. Cô chẳng phải biết gảy cái đàn cổ rách nát đó sao? Tôi cho người đi tìm một cây.”

Khoảnh khắc ấy, tôi chợt hiểu: cho dù mẹ có khắc lên lưng tôi 4 chữ ‘tam tòng tứ đức’, thì người đàn ông này, tôi nhất định không gã.”

Tôi bước lên, nhấc bát canh đặt trên bàn, khẽ nói:

“Anh không uống phải không? Vậy tôi mang đi.”

Hứa Gia Phong bật cười khinh khỉnh:

“Ra vẻ cái gì chứ? Cô đến Thượng Hải chẳng phải là để gả cho tôi sao? Cô biết tiếng Tây không, biết nhảy tango, biết uống cà phê chưa? Chẳng biết gì cả, ngày nào cũng nấu nấu nướng nướng, thử hỏi ở đây ai thèm đụng đến cái thứ canh dính đầy bùn đất ấy? Cô giống như mấy món đồ cũ kỹ quê mùa kia, sớm muộn gì cũng phải chôn vùi trong đất thôi.”

Tôi từng ngưỡng mộ sự phồn hoa của Thượng Hải, từng hoang mang với những lời dạy của mẹ. Nhưng ngay khoảnh khắc này, tôi bỗng thấu hiểu cha tôi. Khó trách năm xưa ông từ Thượng Hải trở về, đem cất hết những thứ mới lạ đi, rồi bắt tôi đọc vô số kinh sách cổ.

Năm nghìn năm văn hiến, dẫu còn nhiều cặn bã, nhưng vẫn để lại vô số tinh hoa rực rỡ. Những kẻ uống nước sông núi quê hương, vậy mà đến một cái tên tiếng Hán cũng chẳng muốn giữ, ngay cả bát canh đất mẹ cũng khinh miệt.

Tôi không phải thứ đồ bỏ đi, cũng chẳng phải người sắp bị chôn vùi.

Tôi không hiểu tiếng Tây, nhưng tôi đọc qua “Tam thập lục kế”, biết thế nào là “bắt giặc phải bắt vua”.

Tôi hỏi một tiểu nha hoàn:

“Ở đây ai là người có thế lực nhất?”

Cô ấy sợ hãi liếc nhìn Lý thiếu gia, được hắn gật đầu mới run run đáp:

“Là Mạnh đại thiếu gia, đang nghỉ trên lầu. Nhưng tiểu thư… đại thiếu gia ngủ dậy thường hay cáu gắt, tôi khuyên cô đừng lên đó.”

Tôi ôm bát canh, từng bước bước lên cầu thang.

Một người đàn ông trẻ tuổi ngáp dài, nửa người dựa vào lan can chặn đường:

“Tiểu nha đầu, định mang canh đến cho ta à?”

Tôi múc canh ra nắp đưa tới:

“Đây là củ sen của quê tôi, ngài có muốn dùng thử không?”

Đó là lần đầu tôi gặp Mạnh Kiều. Chỉ thoáng nhìn qua, tôi đã thấy hối hận. Anh mặc chiếc áo ngủ rộng thùng thình, tóc còn rối, mí mắt lười biếng rũ xuống, nhưng ánh mắt lại ánh lên nét ngang ngạnh, càng nhìn càng giống kẻ chẳng tử tế.

Thế mà anh nhận lấy, cười bảo:

“Sen Ninh Ba sao ? Quả là một nơi rất tốt.”

Nói rồi, anh ngửa đầu uống một hơi cạn sạch.

Khi đặt bát canh xuống, anh xoay người nhìn xuống lầu:

“Lúc nãy ai bảo bát canh này cũ kỹ đến mức nên chôn vùi? Ta vừa uống xong, vậy định chôn cả ta luôn à?”

Giọng anh trầm tĩnh, nụ cười vẫn lười nhác, chẳng lộ vẻ tức giận, nhưng Lý công tử đã hoảng sợ, lập tức đá Hứa Gia Phong quỳ rạp xuống đất:

“Đại thiếu gia, xin đừng trách phạt! Đều là cái thằng nhãi con lỗ mãng này, tôi sẽ dạy dỗ nó!”

Hứa Gia Phong quỳ gối, còn lòng tôi lại không hề hả hê. Càng nghĩ càng buồn cười: một chút nữa thôi, người đàn ông này đã trở thành chồng của tôi rồi.

Cơn chống đỡ cuối cùng cũng tan biến, tôi chỉ muốn rời khỏi nơi nhơ nhớp này. Nhưng một bàn tay lại giữ chặt tôi:

“Ta tên là Mạnh Kiều. ‘Kiều’ trong câu Nam hữu kiều mộc. Còn cô tên là gì?”