Ở thập niên 80 có một công việc mà ai cũng hâm mộ, dù chỉ là công việc tạm thời thôi cũng đủ khiến người ta đỏ mắt.

Sở Phi Dương nhờ cha quen biết, bỏ ra hai trăm đồng mới mua được suất làm tạm ở nhà ăn của xưởng ống thép trong trấn.

Anh cả và anh hai học không nổi, chỉ giỏi làm ruộng. Đến anh ba thì trung học còn chưa xong, vậy mà nhất quyết phải cưới cho bằng được một cô thanh niên trí thức lớn hơn mình bốn tuổi. Người trong nhà khuyên không nổi, nghĩ đã chẳng tốn tiền sính lễ thì bù thêm ít tiền mua cho cậu một suất làm tạm.

Việc ở nhà ăn là thứ ai cũng mơ, dù chỉ là công tạm, nhưng hằng ngày đều có cơm canh thừa mang về. Tệ nhất thì cũng được chia một chén rau xào với mấy cái bánh bột ngô. Đầu bếp trong nhà ăn ai nấy bụng tròn vo, thời buổi ấy mà mập được thì coi như phúc.

Nghe Sở Phi Dương bảo muốn bỏ, mẹ Sở tức thì vung tay tát cho một cái.

“Nghĩ gì thế? Đó là việc ở nhà ăn đấy!”

Sở Phi Dương ôm đầu, bất đắc dĩ. Mẹ cậu vốn người không xấu, chỉ tội tính khí nóng nảy, cứ động một tí là giơ tay khiến cậu nhiều lần trở tay không kịp.

“Công tạm mỗi tháng hai mươi đồng thì làm được gì? Chi bằng bán lại đi, cũng được mấy trăm đồng. Con không cần tiền này, đưa cho anh chị dùng. Con muốn tìm mặt bằng mở quán ăn, chắc chắn hơn nhiều.”

“Nghe thì dễ lắm!” Mẹ Sở còn chưa theo kịp suy nghĩ mới mẻ ấy, chỉ cảm thấy thằng ba nhà mình chẳng biết lo xa.

“Người ta mở quán ăn đều có tay nghề, con có gì?”

“Con cũng có tay nghề mà!” Sở Phi Dương than thở.

“Con với Chiêu Chiêu vừa ăn một bát mì ở thành phố, khó nuốt lắm. Ngay cả học trò theo con làm cũng nấu ngon hơn. Người ta còn mở được tiệm đông khách, tại sao con lại không?”

Mẹ Sở nghĩ nghĩ, thấy cũng có lý. Thằng ba làm ở nhà ăn nhiều năm, cũng học được vài món. Nhưng bà vẫn lo. Thời buổi này tuy rằng khuyến khích buôn bán, nhưng chẳng biết lúc nào lại bị dẹp, lỡ mang tiếng thì khổ cả nhà.

“Giờ quốc gia khuyến khích cá thể làm ăn rồi.” Sở Phi Dương tiếp tục thuyết phục.

“Trước kia nhà mình nghèo nên chẳng dám nghĩ, giờ có chút tiền thì sao không thử mua mặt bằng trong trấn hay trong thành phố, mở quán bánh bao. Gạo, mì, rau trong nhà đều có sẵn, mang ra bán cho con thì vừa ngon vừa rẻ.”

Làm quán cơm xào thì khó, vì thường là những quán lớn mới đủ điều kiện. Nhưng quán bánh bao thì khác, chỉ cần một mặt bằng nhỏ, kê thêm vài cái bàn, cho khách uống canh miễn phí, cũng đủ đông người đến.

Đến thập niên 90, hộ cá thể làm ăn càng phát đạt, ai nấy đều kiếm bộn. Có câu nói “làm đạn dược không bằng bán trứng luộc trà” chính là từ lúc đó mà ra.

Kinh tế Hoa Quốc bắt đầu cất cánh, nhặt ve chai cũng kiếm ra tiền, nhiều thầy đại học còn tính chuyện bỏ nghề đi buôn.

“Chờ cha con về rồi tính.” Mẹ Sở bắt đầu lung lay. Bà không phải kiểu phụ nữ nông thôn bảo thủ, thỉnh thoảng ra trấn họp chợ cũng thấy nhiều người bắt đầu làm ăn buôn bán. Ngay cả người trong thôn trồng rau còn đem ra chợ bán, lời hơn bán cho Hợp tác xã.

“Hơn nữa, giờ mà lên thành phố mua được nhà thì nhập khẩu hộ khẩu luôn. Lúc đó thử xem có chuyển được hộ khẩu mấy đứa nhỏ không, để chúng nó học ở thành phố còn hơn quanh quẩn trong thôn.” Sở Phi Dương nắm đúng tâm tư người già.

“Chẳng lẽ đời đời kiếp kiếp nhà mình chỉ biết cắm mặt cày ruộng? Sao con mình không thể làm quan chứ?”

Sở mẹ nghe càng động lòng. Tiểu học tốt nghiệp giờ cũng có thể làm cán bộ thôn, nhiều công việc ở trấn chỉ cần hết cấp hai là được. Nhưng tiểu học trong thôn thì chẳng dạy ra trò trống gì. Nếu được đi học ở thành phố thì sau này tìm việc văn phòng, chẳng phải tốt hơn nhiều sao?

“Đợi cha con với các anh về thì cả nhà bàn bạc đã.” Mười nghìn tệ đâu phải chuyện nhỏ, mẹ Sở không dám tự quyết.

Chuyện này với nhà họ Sở có thể xem là đại sự. Cả nhà quây quần trên giường đất, mỗi người một tâm tư.

Hai chị dâu đương nhiên muốn chia tiền. Giờ vẫn chưa chia nhà, mọi việc ăn uống may vá đều do hai chị lo liệu. Thằng ba tuy có công việc tạm nhưng mỗi tháng chỉ được hơn hai chục đồng, đã gửi đi nuôi học sinh, bản thân sống chật vật. Nếu không nhờ mẹ Sở trong tay có chút tiền thì sợ là lũ nhỏ quanh năm không có quần áo mới mặc.

Giờ trong tay có tiền mà lại muốn đưa cho thằng ba làm ăn, thử hỏi trong lòng hai chị có chịu nổi không?

Nhưng chuyện này, phụ nữ từ trước đến nay vốn không tiện mở miệng, còn anh cả anh hai lại thuộc loại người thật thà chất phác, chẳng đưa ra được chủ ý gì.

Sở Đỏ Thẫm là người trải nửa đời người, đừng nhìn vậy mà ông vẫn có kiến thức rộng, trong lòng cũng cân nhắc kỹ.

“Buôn bán cũng không phải không được, thằng ba nấu ăn cũng ngon, coi như có tay nghề. Nhưng chuyện lên thành phố mua phòng… Trước hết phải đi xem thử, đừng để bị lừa. Quan trọng nhất là nhập hộ khẩu, phải hỏi cho rõ xem có nhập được mấy người không, nhập rồi có tính là dân thành phố không, có lương thực phiếu, con cái có thể học ở thành phố không. Chuyện này liên quan đến bọn nhỏ.”

Vừa nghe đến con cái, hai chị dâu liền không dám nói gì thêm.

Vào thành phố nhập hộ khẩu thì không còn tính là người trong thôn, đất ruộng phân trong thôn sẽ bị thu hồi. Trên danh nghĩa Sở Phi Dương hiện còn có ba mẫu đất, dù sao cũng chỉ là công việc tạm nên hộ khẩu không chuyển được, vẫn thuộc trong thôn.

Đất ruộng là mệnh căn của nông dân, con cái cũng là mệnh căn, cần phải cân nhắc chọn lựa.

Ngày hôm sau, Sở Đỏ Thẫm quyết định mang theo thằng cả và thằng ba lên thành phố xem thử, coi xem buôn bán có thật sự phát đạt, có ai quản lý không, rồi nhìn phòng ốc, giá cả, tính toán hết một lượt.

Riêng chuyện công việc, ý Sở Đỏ Thẫm là không bán mà để dành cho thằng tư.

Thằng tư giờ cùng nhà làm ruộng, mười tám tuổi cũng đến lúc làm mai, nếu có một công việc thì dễ tìm vợ.

Về chuyện này, thằng cả thằng hai cũng không có ý kiến.

Thôn bọn họ cách thành phố cũng không xa, từ trấn ngồi xe bò là có xe công cộng chạy thẳng đến thành phố, vé chỉ năm hào một người.

Mấy năm trước đi thành phố chỉ tốn hai xu, giờ giá xe công cộng cũng tăng rồi.

Chỉ mất ba tiếng là đến nhà ga thành phố. Cả nhà xuống xe, trừ Sở Phi Dương ra thì hai người còn lại đều thấy choáng ngợp.

Xưa nay bọn họ hầu như không vào thành phố, không ngờ thành phố lại phồn hoa hơn trấn nhiều đến vậy. Xe đạp nhiều vô kể, còn có cả ô tô con, ngay cả xe buýt cũng mới tinh hơn hẳn.

Lại còn có loại xe điện chạy leng keng, chen chúc người như cái hộp sắt khổng lồ.

Buôn bán đúng là nhộn nhịp, ven đường đầy quán hàng.

Có người bán đồ ăn chín, bán thức ăn, bán đồ chơi, bán quần áo. Đám đồ chơi quần áo này nghe nói đều vận từ miền Nam về, kiểu dáng mới lạ độc đáo, lại rẻ hơn trong cửa hàng nhiều.

Ven đường thì cửa tiệm cũng nhiều hơn trước, phần lớn là nhà dân sửa lại.

Cả ba dạo một vòng, hỏi thăm người trong thành thì mới biết chỉ cần là nhà sát mặt đường thì giá đều cao, rẻ nhất cũng phải hai vạn.

“Làm buôn bán thì được, chứ hai vạn tính là gì, chắc vài năm nữa còn tăng giá.” Người trong cũng khá thật thà, chỉ cho bọn họ vị trí cửa hàng không tệ.

Thời buổi này mà có một vạn đã được gọi là hộ vạn nguyên, người có tiền. Hai vạn, thật không dễ mà lấy ra.

Ông cũng bất đắc dĩ, Sở Phi Dương cũng không ngờ mới năm 89 mà giá nhà thành phố đã tăng vọt như vậy.

“Thật không được thì mua ở trấn, trường học ở trấn cũng tốt hơn trong thành phố nhiều. Hơn nữa trấn mình gần thành phố, đi lại tiện.” Thằng cả lên tiếng trước, lại len lén nhìn thằng ba. Thằng ba ở đâu cũng tốt, chỉ có điều bướng bỉnh và cố chấp.

Trước kia chỉ vì cưới bằng được cái Trương Diễm Như mắt trắng ấy, mà tuyệt thực ba ngày, cơm không ăn, nước cũng chỉ uống vài ngụm. Nếu không phải cậu như thế thì Trương Diễm Như sao chịu gả vào cửa?

“Thằng ba, con xem, nhà mình tiền thật sự không nhiều, không được thì chọn ở trấn nhé?” Sở Đỏ Thẫm cũng sợ con trai lại bướng bỉnh, ngữ khí mang chút thương lượng.

“Ở đây rẻ nhất cũng phải hai vạn, có bán cha mẹ con đi cũng mua không nổi.”

Trong lòng Sở Phi Dương cũng tính toán, trấn cách thành phố không xa, sau này phát triển chưa chắc đã không nhập vào nội thành. Hơn nữa trường tiểu học ở trấn cũng mạnh hơn trong thôn nhiều, nếu nhập được hộ khẩu thì bọn nhỏ đi học cũng yên tâm hơn.

“Vậy thì đi trấn xem thử đi.”

“Mọi người là người Trường Khê trấn à? Trùng hợp quá, tôi ở đó quen vài người đang muốn bán phòng, giá lại rẻ, còn sát đường. Nếu mọi người không ngại thì tôi đi cùng xem?” Người trong cũng không nản, buôn bán ở trấn tuy nhỏ nhưng có còn hơn không.

Trường Khê trấn gần thành phố, đi xe chỉ mất bốn mươi phút, nên phát triển cũng không tệ, người đông đúc.

Người trong dẫn bọn họ đi xem phòng, phần lớn là nhà trệt, một căn viện hai dãy phòng chỉ bốn năm ngàn, so với thành phố rẻ hơn nhiều.

Thời buổi này ai cũng mơ nhà lầu, có điện thoại, đèn điện lầu trên lầu dưới mới là mốt. Hơn nữa phong trào phá dỡ tái định cư chưa xuất hiện, nên nhà trệt giá rẻ vô cùng.

Sở Phi Dương ưng hai căn, một căn sát mặt phố, người qua lại đông đúc. Một căn gần tiểu học và trung học trong trấn, học sinh thì dễ kiếm tiền. Hơn nữa hai căn đều là viện rộng, trong sân có giếng, khỏi lo nước sinh hoạt.

Căn gần trường còn có dãy phòng phụ, có thể sửa thành bếp hoặc cửa hàng. Trong sân phòng ở cũng nhiều, sau này bọn nhỏ đi học có chỗ ở.

Hai căn thì căn sát mặt đường giá tám ngàn, căn gần trường bảy ngàn. Sở Phi Dương đưa cho người trong hai trăm đặt cọc, cuối cùng ép giá xuống còn năm ngàn tám, chọn lấy căn gần trường.

Thời buổi này chưa có chuyện mua bán nhà phổ biến, chủ nhà chỉ cần cầm khế đất khế nhà lên phòng quản lý, chuyển quyền bằng hình thức tặng, ghi danh nghĩa Sở Đỏ Thẫm. Vì nếu ghi tên Sở Phi Dương thì chỉ có Chiêu Chiêu mới nhập hộ khẩu theo học được. Còn ghi tên Sở Đỏ Thẫm thì tất cả bọn nhỏ đều nhập hộ được.

Sở Phi Dương không so đo, cậu vốn không muốn gây lục đục trong nhà, hơn nữa hai chị dâu cũng đều chăm chỉ chịu khó, sau này nếu có phá dỡ tái định cư thì ai cũng được chia phòng, còn tốt hơn mang tên mình.

Sở Đỏ Thẫm thật ra không muốn nhập hộ lên trấn, vì nông chuyển lên thì sau này không còn đất. Nhưng nghĩ cho con cháu thì ông cũng đành vậy.

May mà trong thôn còn có thể thuê ruộng, cùng lắm thì trả tiền tô.

“Cha con được lợi rồi, nhập hộ khẩu ở trấn.” Mẹ Sở có chút tính toán nhỏ: “Về sau lương thực cũng có phiếu, lại còn có người để ý đến người già này nữa.”

“Bà nói gì thế.” Sở Đỏ Thẫm nghe xong lại thấy vui.

“Phòng đó là để cho bọn nhỏ đi học còn thằng ba mở cửa hàng, mình nào có ở? Bà cả ngày chẳng biết nghĩ gì.”

Thực ra mua được nhà ở trấn thì cả nhà đều mừng. Nhất là phòng đứng tên Sở Đỏ Thẫm, nên hai chị dâu cũng không dị nghị.

Kế tiếp là cho bọn nhỏ nhập hộ, chuyển trường, sửa sang cửa hàng rồi mua sắm đồ dùng.

Sở Phi Dương còn lập cả danh sách, sau này trong nhà cũng phải cung cấp nhiều nguyên liệu, dù chỉ là tiệm bánh bao cũng cần nhiều đồ ăn.

“Gọi là Tiệm bánh bao nhà họ Sở đi.” Sở Phi Dương hấp một nồi bánh bao nhị hợp.

“Mọi người ăn thử rồi góp ý đi. Đợi mười ngày nữa trường khai giảng thì chúng ta cũng khai trương luôn!”