Bé đáng thương của những năm 60 ( 8)

Sau khi đi một chuyến lên công xã, đội trưởng liền tổ chức dân làng ra sức xây dựng mấy căn lán đơn sơ dưới chân núi, để đón đợt đầu tiên những người bị đưa đi cải tạo lao động.

Trong ký ức của nguyên chủ, những người đó không để lại ấn tượng gì sâu sắc, có thể là vì làng không đặc biệt làm khó họ.

Đợt đầu có bốn người bị đưa tới: một cặp vợ chồng già tóc bạc phơ, trông đã ngoài sáu mươi; một người đàn ông nho nhã khoảng năm mươi tuổi, nhìn khá yếu ớt; và một người đàn ông khác vóc dáng cao lớn, cũng chừng năm mươi mấy.

Dù là mới dựng, nhưng những lán này cũng không được tính là nơi ở tốt  thường xuyên gió lùa tứ phía, trời mưa thì dột, mùa hè còn dễ chịu, chứ đến mùa đông thì thật sự khó sống.

Công việc chính của họ là khai hoang. Khu đất dưới chân núi rộng lớn, độ dốc không lớn nhưng đầy cỏ dại và bụi cây, mặt đất lại lởm chởm đá to đá nhỏ, rất khó dọn dẹp.

Mấy người này làm việc rất chậm, nhưng có lẽ đội cũng chẳng mong đợi gì nhiều, chủ yếu là cho có lao động, coi như để họ "trải nghiệm" sự vất vả của công việc chân tay. Nên hiệu suất ra sao cũng mặc, chỉ cần lao động từ sáng tới tối, khổ thì vẫn phải khổ.

Còn trâu của đội, đó là tài sản quý giá nhất, chỉ có những người già làng có kinh nghiệm mới được chăm nom, đám người bị đưa tới thì không được động vào.

Đúng như Nhan Nham đoán, đội an bài xong thì gần như mặc kệ họ. Mỗi tháng chia cho họ chút lương thực ít ỏi để duy trì lao động mỗi ngày, còn dân làng thì ngầm tránh né, ai làm việc nấy, không ai xen vào chuyện của họ.

Cuối tháng Sáu, Nhan Nham quay lại trường tham dự kỳ thi cuối kỳ lớp bốn, thuận lợi đạt điểm tối đa và lên lớp năm.

Cô cũng tranh thủ nhắc đến chuyện của Diệp Kỳ với cô giáo Thôi, hỏi xem học kỳ mới Diệp Kỳ có thể vào thẳng lớp năm không.

Cô giáo Thôi là người rất có trách nhiệm, bà nói:

“Cậu ấy phải làm một bộ đề thi thử trước, nếu đạt yêu cầu thì có thể vào lớp năm. Hoàn cảnh của cậu ấy đặc biệt, là trẻ mồ côi, tôi có thể giúp xin miễn học phí, giống như em. Sau này nếu các em muốn học tiếp lên cấp hai thì cũng cần đến nói chuyện với thầy cô bên đó.”

Nhan Nham nghe vậy cảm kích vô cùng, vội vàng cảm ơn cô giáo.

Về nhà, cô lập tức kể lại cho Diệp Kỳ nghe, cậu còn vui mừng hơn cả cô.

Nhan Nham dạy cậu không theo kiểu truyền thống, mà phân rã kiến thức, sắp xếp lại theo logic học dễ hiểu nhất. Phần ghi nhớ hay luyện chữ thì để cậu tự luyện thêm.

Cô tin chắc Diệp Kỳ sẽ học kịp. “Học xong tiểu học, tụi mình xin vào cấp hai. Nếu được học tại nhà thì càng tốt. Học phí nếu xin được miễn thì tốt, không thì tụi mình cũng có thể từ từ đóng.” Nhan Nham nói.

Diệp Kỳ tất nhiên không phản đối, tinh thần học tập càng thêm mạnh mẽ.

Vì cậu còn phải làm việc tay chân mỗi ngày nên Nhan Nham cũng không ép quá. Thật ra không nhất thiết phải nhập học ngay đầu kỳ, chỉ cần cuối kỳ thi qua là được.

Dạo này mấy con thỏ nuôi ở nhà Diệp Kỳ đã lớn, mỗi lần Nhan Nham tới đều cho chúng ăn cỏ có chứa linh khí. Cô còn bắt thêm một con thỏ đực ghép đôi với thỏ cái, tin rằng tới cuối năm sẽ có vài lứa thỏ con.

Khi có lứa thỏ mới, đám thỏ cũ phải đem bán, nhà cũng không thể nuôi quá nhiều. Ngoài ra, tình hình bên ngoài ngày càng căng thẳng, cô cũng không dám sơ suất.

Sau vụ thu hoạch lúa mì, cả đội lại gieo ngô. Mùa hè, công việc chủ yếu là nhổ cỏ. Thời đó chưa có thuốc diệt cỏ, mọi thứ đều làm tay. Đi lại giữa ruộng ngô nóng nực, lại còn bị lá ngô cứa rát mặt mũi, cơ thể thì quả thật vất vả.

Việc cắt cỏ heo của Nhan Nham vẫn giữ nguyên, nhưng do trời nóng nên càng thêm mệt.

Cô phải điều chỉnh lịch làm việc, tranh thủ sáng sớm cắt hết bốn giỏ cỏ heo.

Buổi trưa hoặc chiều cô sẽ ở nhà hoặc qua nhà Diệp Kỳ để sửa soạn quần áo cho mùa đông.

Quần áo của cô đều là đồ cũ thải ra từ Lưu Kim Nương và Nhan Hồng Anh, vừa chắp vá vừa không vừa người.

Mùa hè thì còn đỡ, chứ mùa đông thì không thể cẩu thả. Cô quyết định tháo ra làm lại: đập hết bông cũ, thêm bông mới từ không gian cất giấu, trộn lẫn ít bông cũ làm mặt, làm lại chăn áo mùa đông.

Bên ngoài trông vẫn là quần áo rách nát nhất nhà, nhưng giữ ấm thì tuyệt đối hiệu quả.

Cô còn tận dụng vải vụn để làm đế giày, tự tay làm một đôi giày bông nhìn thì xấu tệ, nhưng cực kỳ ấm.

Làm xong phần mình, cô cũng giúp Diệp Kỳ làm lại chăn áo.

Rồi cô qua nhà ông ba, khoe tài khâu vá, dụ ông giao luôn đồ của ông cho cô làm lại. Tới cuối mùa hè, mọi việc đều hoàn tất.

Lúc không ai chú ý, cô còn lén giúp đỡ mấy người trong lán dưới núi, đặt trước cửa mấy củ khoai, ít khoai lang cho họ không bị đói. Cô làm rất kín đáo, chỉ có Diệp Kỳ biết.

Cô cũng không định giấu cậu.

Diệp Kỳ biết thì chỉ âm thầm hỗ trợ, đôi khi còn thay cô làm những chuyện đó. Cậu không hiểu gì về các loại "chủ nghĩa" hay "đấu tranh", cậu chỉ biết rằng Nhan Nham làm gì cũng đều có lý.

Ngày tháng cứ thế trôi đi, mùa hè thoáng chốc đã qua.

Trước khi mùa thu đến, Nhan Nham và Diệp Kỳ lại vào núi hái trái dại. Mấy chùm nho rừng và táo gai cô phát hiện trước đó đã chín, cả hai hái được một mớ lớn.

Nhưng mấy thứ này không để lâu được, phải phơi khô làm nho khô, đem đi nấu rượu hoặc bán đi kiếm chút tiền.

Nhan Nham tới làng này đã một thời gian nhưng vẫn chưa từng ra khỏi thôn, lần này thấy có cơ hội bèn đề xuất để mình mang nho và thỏ lên huyện bán. Cô định chọn khu dân cư gần nhà máy để đi quanh một vòng, thời buổi này hoa quả vẫn là thứ hiếm, chắc chắn sẽ có người mua, hoặc ít nhất cũng có thể đổi lấy thứ gì khác.

Diệp Kỳ làm sao yên tâm để cô một mình vác cả giỏ đồ to thế, nhất quyết không đồng ý. Cuối cùng hai người thống nhất cùng xin nghỉ một ngày để đi chung.

Hiện giờ vẫn chưa vào vụ mùa thực sự, đội trưởng cũng không gây khó dễ, dứt khoát đồng ý cho nghỉ. Thời nay, dân làng rất ít khi lên huyện, vì buôn bán bị cấm đoán, đồ trên huyện thì dân quê nghèo không mua nổi. Nên Nhan Nham và Diệp Kỳ cũng chẳng sợ gặp người quen trên đường.

Hôm sau, trời còn chưa sáng, Nhan Nham đã lặng lẽ dậy ra khỏi nhà, cùng Diệp Kỳ cuốc bộ đến huyện. Đường xá khó đi, giày dép thì không thoải mái, Nhan Nham phải dùng linh lực bọc chân để tránh bị phồng rộp, trầy xước đến không đi nổi.

Chuyến đi này ngoài việc bán nho, còn phải xử lý tám con thỏ từ lứa đầu tiên. Cả hai đều mang vác nặng, đi gần hai tiếng đồng hồ mới tới huyện.

Huyện này lấy khai thác than làm công nghiệp chủ lực. Vừa tới nơi, Nhan Nham và Diệp Kỳ liền đi thẳng đến khu nhà của gia đình công nhân mỏ.

Hai đứa trẻ vị thành niên lấy lý do “đi thăm thân” để đi dạo quanh khu dân cư. Thỉnh thoảng có mấy cô bác lớn tuổi bắt chuyện, Nhan Nham liền vén cỏ phủ trên giỏ lên cho họ xem bên trong.

Cứ như giao tín hiệu ngầm vậy. Ở khu mỏ, thân nhân công nhân cũng coi như giới có tiền, chẳng mấy chốc thỏ và nho đều được bán sạch.

Vì không cần tem phiếu, thỏ bán được 3 đồng rưỡi một con, tám con bán được 28 đồng. Nho rừng tuy không quá ngon nhưng lại bổ dưỡng, giá 5 hào một cân. Cả giỏ nặng hơn 50 cân, bán được 25 đồng. Tổng cộng thu về 53 đồng.

Các bà các cô còn dặn dò: “Lần sau mà có hàng ngon thì cứ tới tìm tụi tôi nhé.”

Rời khu mỏ, Nhan Nham kéo Diệp Kỳ dạo một vòng trong huyện. Tuy có tiền, nhưng vì không có phiếu nên cũng không mua được mấy thứ.

Thật ra cô không hề đi dạo cho vui rất nhanh đã xác định được vị trí của trạm thu mua phế phẩm và chợ đen.

Cô tới trạm phế phẩm trước, lượn một vòng gom được kha khá sách cũ, từ tiểu học đến cấp ba đều có. Cô còn âm thầm thả thần thức ra quét một lượt, tìm được không ít món đồ giấu kỹ trong các hộc bàn, ngăn tủ chủ yếu là vàng bạc trang sức và hai thỏi vàng. Số lượng không nhiều, chắc là sót lại từ đợt lính trấn áp thu gom.

Mấy thứ này hiện giờ chưa dùng tới, cô liền niệm chú thu vào không gian, đợi sau này có giá trị rồi đem ra dùng.

Hai người không vào chợ đen, vì lần này chưa chuẩn bị kỹ, không có đồ để cải trang, mà cũng không thể vác bộ mặt thật đi ngang nhiên bước vào. Nhan Nham quyết định lần sau chuẩn bị ổn thỏa rồi mới tới.