Hôm nay là thứ Bảy, trường tiểu học thôn Đạo Gia không có lớp. Việc Cố Bình Sinh định làm trong ngày chính là đến thăm gia đình lớp trưởng Đào Quân, đúng như điều anh từng mơ thấy.

Trên đường đi, anh tình cờ gặp thôn trưởng.

Thôn trưởng thôn Đạo Gia tên là Triệu Đức Vinh. Trên đầu tóc bạc lưa thưa, hốc mắt trũng sâu, đôi mày lúc nào cũng nhíu chặt. Ông thường cầm điếu thuốc thủ công kẹp trên tay, rít từng hơi dài nặng nề, vẻ mặt mang theo sự lo âu đến mức người đối diện nhìn vào cũng thấy nặng lòng. Dù mới ngoài năm mươi, trông ông đã già như bước sang lục tuần*.

*Lục tuần: tuổi 60

Ông luôn thể hiện rõ sự vất vả của mình, như để người khác không dễ dàng phớt lờ. Cố Bình Sinh từng khéo léo hỏi thăm hoàn cảnh khó khăn của ông, từ đó thi thoảng giúp đỡ thôn trưởng những việc lặt vặt như nuôi gà, cày ruộng, chẻ củi, thay cửa sổ hay sửa ti vi.

Lúc này trông thấy Cố Bình Sinh, thôn trưởng cũng chẳng khách sáo gì, trực tiếp gọi lớn:

“Ơ kìa, thầy Cố! Cái máy giặt nhà tôi hình như lại trục trặc rồi, cậu có rảnh thì ghé qua xem giúp tôi chút nhé!”

Chỉ là chuyện vặt, cũng không tiện từ chối. Huống hồ, khi Cố Bình Sinh mới đến, chính thôn trưởng đã ra mặt tìm cho anh chỗ ở ổn định.

Anh liền gật đầu đồng ý.

Sau khi trò chuyện thêm đôi câu, anh chuẩn bị rời đi thì bất ngờ bị thôn trưởng gọi lại, thái độ lúc này có phần khác thường.

“Thầy Cố à, cậu là người làm công tác văn hóa, hiểu biết rộng, tôi có chuyện muốn hỏi cậu một chút.”

Ông nhìn xuống đất một thoáng rồi ngước lên, giọng trầm:

“Cậu cũng thấy tình hình trong thôn rồi đấy. Tôi vẫn luôn nghĩ, liệu có cách nào làm được con đường hay không.”

“Cũng không cần phải to hay hiện đại gì, chỉ cần xe lừa có thể đi qua núi để kéo nông sản ra ngoài bán là được. Như vậy bà con trong thôn mới có cơ hội làm ăn, sống khấm khá hơn.”

Cố Bình Sinh khẽ nhướng mày.

Đây hiển nhiên là một chuyện tốt. Có người từng nói: "Muốn làm giàu, trước phải làm đường." Giao thông thuận tiện là điều kiện tiên quyết để phát triển kinh tế. Vị thôn trưởng tiền nhiệm tuy chỉ học hết tiểu học, nhưng có thể nghĩ ra đến mức này thì thực sự không tệ chút nào.

Về điểm này, Cố Bình Sinh hoàn toàn ủng hộ.

Thôn trưởng cuối cùng cũng ngước lên nhìn anh: “Cậu cũng thấy đây là việc nên làm, đúng không?”

Cố Bình Sinh gật đầu: “Đương nhiên rồi.”

Lúc này, thôn trưởng hít một hơi thuốc thật sâu, rồi từ từ nhả khói, nở nụ cười khổ: “Phải, rõ ràng không phải chuyện xấu mà…”

Không hiểu vì sao sắc mặt ông lại mang vẻ bi ai như vậy. Sau cùng, ông phất tay, như không muốn tiếp tục đào sâu vào chủ đề ấy nữa:

“Mấy ngày nay trên núi có nhiều động tĩnh lạ. Chúng tôi dự định sẽ tổ chức tế lễ Sơn Thần sau bảy ngày nữa. Mọi nhà đều phải tham gia, kể cả bọn trẻ con. Trường học chắc sẽ phải nghỉ sớm, có thể vài hôm nữa sẽ có thông báo gửi đến cậu.”

Cố Bình Sinh: “…”

Anh muốn nói lại thôi.

Trong ấn tượng của anh, "hiến tế" là một từ đã lỗi thời, gần như chẳng dính dáng gì đến xã hội hiện đại ngày nay.

Có lẽ là một hủ tục được truyền lại từ đời trước.

Nhưng nếu thôn trưởng đã lên tiếng, vậy tức là cả thôn đều đồng thuận. Là người từ nơi khác đến, Cố Bình Sinh cũng không tiện can thiệp hay phản đối. Trong đầu anh thoáng nghĩ đến chữ “NGUY” đỏ chót nằm trên kế hoạch giảng dạy, rồi lại nhớ đến lũ học sinh thích chạy nhảy chơi đùa ...bất giác thở dài bất lực.

“Vậy… có cần tôi giúp gì không?” anh hỏi.

Dù không phải chấm bài, soạn giáo án hay sửa bài tập, anh rảnh rỗi cũng không biết làm gì.

Nhưng trái với mong đợi, thôn trưởng lại dứt khoát từ chối: “Không cần.”

Ông nhìn thẳng vào anh, đôi đồng tử đen sẫm, ánh mắt nghiêm nghị như đang cảnh báo:
“Chuẩn bị cho lễ hiến tế vốn đã rối ren. Đến lúc đó có xáo trộn gì cũng là bình thường. Tốt nhất là cậu đừng tùy tiện ra ngoài, tránh để mấy thứ không sạch sẽ bám vào người. Cần gì cứ bảo Trần Nhị mặt rỗ mang đến cho cậu.”

Nói xong, ông dứt điếu thuốc, đập tàn xuống bậc đá bên cạnh rồi xoay người rời đi.

Cố Bình Sinh: “…”

Anh lại thở dài.

Nhập gia tùy tục.

Sau đó, anh ghé qua quầy tạp hóa mua hai lon bia, rồi sang tiệm bên cạnh mua nửa con gà quay. Xắn ống quần lên, xách đồ theo, anh lội qua con đường bùn lầy gập ghềnh, vượt qua hai con mương đá, rồi dừng lại trước một ngôi nhà có cây liễu cổ mọc trong sân.

Trên núi lúc nào cũng nhiều sương mù, ban ngày mà trời vẫn âm u như chạng vạng. Anh thả ống quần xuống, bên trên có vài con quạ đen bay qua, đáp lên cành khô phía trên đầu, kêu “quạ quạ” liên hồi.

Cố Bình Sinh giơ tay gõ cửa, từ nhẹ nhàng đến dần mạnh hơn.

Một lúc lâu sau, chủ nhà mới chịu ra mở. Nghe tiếng động cứ như đang loạng choạng đụng bàn ghế, bước chân loạng choạng đầy gắt gỏng.

“Kẽo kẹt .....”  Cánh cửa mở ra. Từ trong bóng tối hiện ra một gương mặt vàng bủng, sưng húp vì rượu chè.

Chính là cha của Đào Quân, Đào Minh Sơn.

Đôi mắt u tối của ông ta dán chặt vào Cố Bình Sinh từ đầu đến chân. Mãi đến khi thấy anh xách theo gà quay và bia, Đào Minh Sơn mới khẽ cười một tiếng, nghe quái dị như đang cợt nhả:

“Ha… Là thầy Cố à.”

Cố Bình Sinh nhận ra sắc mặt của Đào Minh Sơn hôm nay còn tệ hơn cả lần gặp trước.

Vừa mở cửa, ông ta đã vội giật túi đồ trong tay anh, xé lấy một chiếc đùi gà nhét ngay vào miệng, ăn đến mức dầu mỡ bóng nhẫy.

“Phải nói là… Mấy người giáo viên các cậu kiếm lời cũng tốt thật đấy. Lần nào đến cũng mang theo đồ ăn thịt thà, hắc!”

Lời này châm chọc ra mặt, nghe xong cũng đủ thấy khó chịu.

Nhưng Cố Bình Sinh chỉ cười.

Tiếng cười của anh không lớn, cũng không gượng gạo, mà nhẹ nhàng và đúng lúc, như thể thật sự đồng cảm với lời đối phương. Anh vốn có gương mặt hiền lành, đoan chính, khi cười lại càng thêm thân thiện, tạo cảm giác như gió xuân ấm áp phả vào mặt.

“Thầy giáo lớn tuổi kinh nghiệm đầy mình, kiến thức uyên thâm, tất nhiên phí giảng dạy cao rồi, điều đó cũng xứng đáng thôi.” Anh nói, rồi rút một lon bia đưa qua. “Tôi thì còn non tay, mới ra trường, cũng chỉ là trợ giảng thôi. Nhưng cũng may, có công việc ổn định, tích cóp dần dần thì ăn miếng thịt, uống lon bia cũng không phải vấn đề.”

Phải công nhận, động tác đưa bia này của Cố Bình Sinh rất đúng lúc, khiến Đào Minh Sơn thấy vừa lòng.

Ông ta bật cười hô hố: “Phải đó! Hồi còn khỏe mạnh, tôi cũng từng kiếm ra khối tiền! Nhưng tiền học của mấy đứa mọt sách các cậu thì đúng là... chết cũng không đú theo nổi!”

Theo những gì Cố Bình Sinh tìm hiểu, quá khứ của Đào Minh Sơn không hẳn là không có năng lực, làm việc nhanh nhẹn, tháo vát. Nhưng tiếc thay tính tình xấu xa, hay ăn trộm vặt, đến đâu cũng làm người khác đề phòng.

Trước đây, huyện có đội thợ mỏ, ông ta từng được nhận vào. Ai ngờ chưa làm bao lâu đã ăn cắp khoáng sản đem đi bán, cuối cùng bị tóm, làm rùm beng cả khu. Kết quả là bị tống vào đồn công an, ngồi bóc lịch ba năm. Từ đó về sau, chẳng ai còn dám thuê ông nữa.

Cố Bình Sinh hỏi: "Anh Đào trước đây làm nghề gì vậy? Sao không tiếp tục nữa?"

Gương mặt đang đầy vẻ đắc ý của Đào Minh Sơn bỗng chốc cứng đờ lại. "Chuyện quá khứ rồi, có gì đáng nhắc đâu… không đáng nhắc."

Nhưng sao có thể không nhắc tới được? Hôm nay Cố Bình Sinh đến chính là để bàn chuyện đó.

Anh nhìn trúng năng lực làm việc tay chân của Đào Minh Sơn, liền từ tốn dẫn dắt câu chuyện, khiến ông ta vui vẻ, thả lỏng cảnh giác, rồi mới khéo léo đưa ra mục đích chính:

"Hôm trước đến thấy anh lợp lại mái nhà, tôi đã biết tay anh có sức. Dạo gần đây mấy quả đồi gần thôn bị sạt lở, bên làng kế cần người dọn dẹp đất đá trên đường. Họ không yêu cầu gì đặc biệt, chỉ cần có sức là được. Lúc đó tôi nghĩ ngay đến anh."

Đào Minh Sơn nheo mắt, ánh nhìn có vẻ động lòng: "Thật à?"

Cố Bình Sinh thấy có cơ hội, liền nói tiếp, lời lẽ như thêm củi vào lửa:

"Công nhật tính theo ngày, tiền không ít. Nhưng đường hư hại nặng, chắc phải làm ít nhất vài ngày. Tuy không thể gọi là giàu có gì, nhưng đủ để anh mỗi ngày uống ba chai bia, lại có thịt ăn. Cũng có thể mua vài bộ quần áo mới, sửa cái bình nước nóng hỏng kia, để lúc nào cũng có nước ấm mà tắm. Người ta bên đó đang gấp lắm, giá cả cũng dễ thương lượng. Nếu làm được, ngay cả bộ bàn ghế mục nát kia cũng có thể thay luôn một bộ mới."

Cố Bình Sinh chưa từng giống những người trong thôn ... không khinh thường hay dè bỉu Đào Minh Sơn. Anh nói chuyện tử tế, lập luận thuyết phục, mọi đề nghị đều xuất phát từ thiện ý.

Tính cách anh hiền hoà, lại hay mang chút đồ dùng đến giúp đỡ, vì vậy Đào Minh Sơn rất hiếm khi thấy thoải mái như khi trò chuyện với anh.

Lúc này, ánh mắt Đào Minh Sơn chạm phải ánh nhìn ấm áp, sáng sủa của Cố Bình Sinh. Trong khoảnh khắc ấy, ông ta không còn là một gã say xỉn vô tích sự nữa, mà như thể là một người đàn ông trung niên còn sức lực, còn hy vọng và tương lai phía trước.

Câu tiếp theo của Cố Bình Sinh càng như gió xuân thổi vào tai, thấm tận tâm can:

"Đời người sống một kiếp, không cần phải mơ gì cao xa, chỉ cần sống thoải mái, dễ chịu… chẳng phải vẫn tốt hơn bây giờ sao?"

Đào Minh Sơn nghe mà lòng rung động, môi mấp máy định nói điều gì đó: "Tôi…"

Đúng lúc ấy, một giọng trẻ con chen vào, non nớt mà đầy lo lắng: "Ba ơi."

Sắc mặt Đào Minh Sơn thay đổi ngay lập tức.

Ngay sau lưng ông ta, chỗ Cố Bình Sinh không nhìn thấy, một làn sương đen đặc dần tụ lại giữa không trung. Nó cuộn xoáy, ngưng tụ thành hình móng vuốt, thọc xuyên qua da thịt, tóm chặt lấy trái tim ông ta ... mạnh đến mức như muốn bóp nát!

Đào Minh Sơn như bị thứ gì đó kích thích tột độ, tròng mắt đỏ ngầu, gân máu nổi lên đầy dữ tợn. Ông ta đột nhiên gào lên: "Kiếm tiền cái con mẹ nó chứ kiếm tiền!"

"Đừng tưởng tao không biết! Mày đến đây chỉ để dụ tao đối xử tốt hơn với cái thằng mặt trắng vô dụng đó đúng không? Cái đồ súc sinh đó ăn với uống, đến đồng tiền tao cực khổ kiếm cũng phá hết! Nó y chang con đĩ mẹ nó!"

Cố Bình Sinh không kịp suy nghĩ gì thêm, thấy Đào Minh Sơn vung tay chụp lấy chiếc thắt lưng trên ghế, con ngươi anh co rút, cơ thể phản xạ nhanh hơn cả suy nghĩ. Anh lao đến, kéo đứa trẻ vừa từ trong buồng chạy ra, chắn sau lưng mình.

“Bốp!”

Âm thanh giòn tan vang lên. Sợi dây lưng quật trúng cánh tay đang giơ lên của Cố Bình Sinh.

Cả ba người trong phòng đều sững người.

Đào Quân ôm chặt lấy vạt áo Cố Bình Sinh, lực rất mạnh. Anh nghĩ cậu bé đang sợ hãi, bèn nhịn đau, nhẹ nhàng xoa đầu nó rồi nói với Đào Minh Sơn lúc này đã tỉnh táo hơn phần nào:

"Muốn giữ tiền, thì cầm chắc trong tay mình. Người khác không cướp được. Anh Đào, anh suy nghĩ lại cho kỹ."

Nói xong, sợ ông ta lại phát điên mà đánh con, Cố Bình Sinh nhanh tay nhấc Đào Quân lên, ôm cậu bé chạy thẳng ra khỏi nhà.

Dọc đường, anh còn thấy chưa đủ an toàn, tiếp tục cắm đầu chạy xa thêm một đoạn nữa.

Trong lòng anh, Đào Quân khẽ chọc nhẹ vào người anh: "Thầy ơi, tối qua ba em uống rượu đến tận hai, ba giờ sáng, giờ còn chẳng đứng vững đâu. Không đuổi theo kịp đâu."

Cố Bình Sinh đáp, giọng rất điềm tĩnh: "Thầy biết."

Rồi anh lại cắm cúi… chạy tiếp.

Đào Quân: “...”

Cậu bé ngoan ngoãn để mặc cho anh ôm đi, đến khi được đặt xuống mới khẽ cử động, cực kỳ nhanh chóng mà nắm lấy tay Cố Bình Sinh, kéo tay áo anh lên để nhìn.

Một vết đỏ dài hiện rõ trên làn da trắng trẻo nơi cánh tay anh, trông vô cùng chói mắt.

Ánh mắt Đào Quân tối sầm lại, không dám chạm vào vết thương kia. Ngón tay cậu siết chặt lấy tay áo anh, đầu ngón tay trắng bệch vì dùng lực, giọng nghèn nghẹn, trầm khàn:

"Ông ta chỉ là một thằng nghiện rượu nát, không đáng cứu. Sao thầy lại phải khổ như vậy?"

Cố Bình Sinh nhẹ nhàng giải thích: "Thầy đến một chuyến, ông ấy ăn no mặc ấm, tâm trạng tốt hơn, có khi lại bớt đánh em một trận. Như vậy không lỗ."

Đào Quân vừa hé miệng định phản bác, đã bị nhét vào miệng một miếng bánh ngô mềm thơm. Ngẩng đầu lên liền thấy Cố Bình Sinh đang mỉm cười nhìn mình.

Cố Bình Sinh nói: "Chưa ăn trưa phải không? Bánh bắp nhà bác Trương đấy, em thích mà."

Lệ khí trong mắt Đào Quân dần tản đi, cầm lấy chiếc bánh yêu thích: "... Nhưng ngày thường thầy chỉ ăn cháo trắng thôi."

Cố Bình Sinh trợn mắt, nghiêm túc nói dối: "Bởi vì dạ dày thầy yếu."

Đào Quân im lặng một lát, bỗng cắn mạnh một miếng bánh, lầu bầu mắng: "Gạt người! Đại kẻ lừa đảo!"

Cố Bình Sinh thở dài: "Lớp trưởng Tiểu Quân của chúng ta đúng là khó dỗ ghê."

Thấy cậu bé vẫn buồn bực không vui, anh đưa tay nâng mặt cậu lên, ánh mắt dịu dàng nhưng nghiêm túc:

"Nếu em thực sự thấy không cam lòng, thì từ giờ hãy cố gắng học hành chăm chỉ, giữ điểm số ổn định trên 90 điểm."

Đào Quân nhỏ giọng hỏi lại: "Thành tích cao thì có ích gì?"

Cố Bình Sinh giơ một ngón tay chỉ về phía trước: "Em nhìn thấy cái gì?"

Đào Quân liếc qua rồi thẳng thừng trả lời: "Bùn với đám rau cải nát."

Cố Bình Sinh bất lực nói: "Đừng cứ cúi đầu hoài. Ngẩng lên mà nhìn trời xem. Thấy ngọn núi kia không?"

Đào Quân: "Thấy rồi."

Cố Bình Sinh bỗng trở nên nghiêm túc lạ thường:

"Bên kia ngọn núi, chính là thế giới bên ngoài. Nơi đó phồn hoa như gấm, có những toà nhà cao tầng rực rỡ. Nếu em học giỏi, thì có thể từ nơi này bước ra ngoài, tận mắt thấy thế giới đầy màu sắc ấy. Học không giỏi cũng được, nhưng sẽ gian nan hơn rất nhiều."

"Lớp trưởng Tiểu Quân thông minh như vậy, chỉ cần một tháng là từ điểm không đạt đã lên được bảy, tám mươi điểm. Thầy mong đến ngày em thực sự nhìn thấy được thế giới rộng lớn kia, khi đó, em sẽ là niềm tự hào của mọi người."

Yết hầu Đào Quân khẽ động đậy, nhanh chóng cúi đầu xuống.

Ăn xong bánh bắp, Cố Bình Sinh định đưa Đào Quân về chỗ mình tránh tạm, nhưng cậu lại từ chối. Cậu bé này tính tình bướng bỉnh vô cùng, nhất quyết không để anh đưa về.

Đào Quân nói: "Em không đến mức yếu đuối như vậy. Đợi ông ấy nguôi giận rồi em quay lại. Thầy đừng lo."

Cố Bình Sinh liếc mắt lườm: "Nói chuyện kiểu gì vậy?"

Đào Quân biết điều, lập tức đổi giọng mềm mại: "Thầy ơi, thầy về đi mà, em không sao thật ...”

Cố Bình Sinh vẫn không lay chuyển, nghiêm nghị nhìn chằm chằm cậu bé.

Đào Quân đành phải cam đoan: "Em đến nhà bạn cùng lớp làm bài tập."

"Nhà ai?"

"Thằng đầu đinh. Nhà nó còn dư sách bài tập, em đến mượn nó. Thầy đừng đi theo, em mất tự nhiên lắm."

Cố Bình Sinh: "..."

Bị ghét rồi đấy.

Cố Bình Sinh rời đi, Đào Quân cứ thế nhìn theo bóng lưng anh, đến khi khuất hẳn mới thôi.

Ánh mắt trong trẻo lanh lợi của cậu bé bỗng chốc tan biến.

Mây đen giăng kín bầu trời, nặng nề như sắp đổ xuống. Một đàn quạ đen lượn vòng trên đầu Đào Quân, lặng lẽ theo cậu về nhà.

Cậu bé mặt không biểu cảm đẩy cửa lớn ra. Mùi rượu cũ lên men nồng nặc xộc vào mũi, nhưng lại bị mùi máu tươi trên người cậu đè nén hoàn toàn.

Lúc này, Đào Minh Sơn co rúm trong góc tường, mặt mũi đầy sợ hãi, nào còn chút gì là dáng vẻ hung hăng ban nãy.

Cậu bé Đào Quân cúi người nhặt sợi dây lưng rơi dưới đất, bước từng bước chậm rãi tiến lại gần người đàn ông đó.

Làn da cậu đã nhợt nhạt đến mức xanh trắng bất thường, khớp tay gập gãy vặn vẹo, đầy vết sẹo và vết thương mới cũ đan xen. Trên mặt cậu bé nhỏ nhắn là những vết bầm tím đáng sợ, máu từ vết thủng ở sau gáy vẫn đang không ngừng chảy xuống.

Thầy Cố nói, bọn em là những đứa trẻ ánh sáng ... đều sẽ có một tương lai rực rỡ. Chỉ tiếc rằng... tương lai đó, đã kết thúc từ lâu rồi.

Cánh cửa vẫn mở, không ai đóng. Ánh mắt của Đào Quân u ám và lạnh lẽo như bóng ma quét qua người đàn ông đang run rẩy kia. Trong tay, dây lưng nhẹ nhàng vung lên.

"Vừa rồi là dùng ngón tay nào để đánh thầy?"

*

Tác giả có lời muốn nói:

Châm ngôn sống của thầy Cố: Học hành chăm chỉ, mỗi ngày tiến bộ một chút.